De geschiedenis van SSS Elburg.
Op deze pagina wordt op een beknopte manier de geschiedenis van S.S.S.-Elburg beschreven. Hopelijk geeft het lezen ervan voor de oud-S.S.S.-ers de nodige nostalgische gevoelens en voor de huidige S.S.S.-generatie een leuk beeld hoe de vereniging zich al vanaf 1917(!) heeft weten te handhaven.
Hoe de ontwikkeling is gegaan tot wat S.S.S. nu is: een gezonde sportvereniging met een moderne aanpak en een groot(s) verleden. Als leidraad en bron heeft het jubileum boekje uit 1992 gediend, ter gelegenheid van het destijds 75-jarig bestaan van de vereniging. Veel plezier met het lezen en bekijken van onze rijke historie!
Hoe het allemaal begon
Was het 1915, 1916? De gymnasten van het eerste uur zijn al oud. Hun herinnering aan vroeger jaren is niet meer gebonden aan jaartallen. De feiten zijn voor hen belangrijker. Het doet er niet toe wanneer het was. In Elburg leefde de belangstelling voor gymnastiek, en deze belangstelling uitte zich in de vorming van een groep mensen, jong en oud, die samen aan sport wilden doen.
Een groep actieve Elburgers nam het besluit om zich aan te sluiten bij het Koninklijk Nederlands Gymnastiek Verbond en de officiële oprichting van de Elburger Gymnastiekvereniging “Sport Staalt Spieren” was een feit. We schrijven 27 Augustus 1917.
Broer Hengeveld was de eerste voorzitter van een vereniging, die meteen al enkele tientallen leden telde. Naast de heer Stoffels was hij de grote man achter de oprichting. Als de eerste leider, of, zoals jaren de gewoonte was, als directeur, was aangesteld de heer Spijkerman uit Zwolle.
Een foto uit 1916, een optocht ter gelegenheid van de viering van de verjaardag van Hare Majesteit Koningin Wilhelmina, toont aan dat de Gymnastiekvereniging S.S.S. als zodanig heeft meegedaan.
Een eigen gymlokaal
De vereniging draaide naar wens. Op een “plaats”achter het oude “Instituut van Kinsbergen”, daar waar nu de parkeerplaats van het Hervormd Kerkelijk Centrum gelegen is, werden, na een korte aanloop in een gebouw aan de Bloemstraat, de eerste gymlessen gegeven.
Later werd op die plek een gymlokaal gebouwd. Dit gymlokaal diende decennia lang als thuishaven van de Elburger Gymnastiekvereniging S.S.S.
Niet lang na de oprichting werd de heer Bouwman uit Nunspeet aangetrokken als directeur.
De hele vereniging op 1 foto
Op een foto uit 1920, de eerste foto waarop de gehele vereniging werd gepresenteerd, zien we buiten de oprichter Hengeveld ook de heer Bouwman. Gymnasten van weleer weten zich te herinneren, dat de eerste lessen voornamelijk knotsoefeningen inhielden. Later, toen de gymzaal gebouwd was, kwamen andere gymnastiekvormen aan bod. Gesproken wordt over tafelspringen en grondoefeningen.
In een nog later stadium zien we ook de brug en de rekstok verschijnen. Niet alleen in de gymzaal en op de sportvelden, maar ook tijdens de festiviteiten deed S.S.S. van zich spreken.
Zo werd vele malen meegedaan aan de optochten ter gelegenheid van Koninginnedag.
Koninginnedag
Versierde wagens en stoeten marcherende gymnasten toonden aan het publiek, dat de S.S.S. een zeer actieve vereniging was. Gedenkwaardig zijn de allegorische optochten, waar zeer veel werk van gemaakt werd van de onderwerpen, die men voorstelde.
Veel oud-leden zullen zich zeker de deelname herin- neren aan het defilé in Soestdijk ter gelegenheid van de verjaardag van Koningin Juliana. Dat was in 1961. Een ferme S.S.S.-delegatie mocht mede de stad Elburg vertegenwoordigen voor het oog van televisiekijkend Nederland.
De eerste wedstijden
In de twintiger jaren vond via de Bond en persoonlijke contacten een eerste krachtmeting plaats met de Gymnastiekvereniging uit Nunspeet. Deze vereniging bestond al vanaf 1905 en had reeds een ruime wedstrijdervaring.
Op een turndag werden de Elburger “visboertjes” met licht gehoon verwelkomt, hetgeen kolen op het vuur van de deelnemers was.
De estafetteploeg bestond uit Wijnand de Vries, Reier van Triest, Hein Jansen en Gert van der Heide (“Gart de Kuut”)
Zeker Gert van der Heide stond bekend als een gerenommeerd hardloper. “Tjonge”,zei hij “dan zullen we ze laten zien wat we kunnen!” Er werd die dag gelopen als een “sneltrein”.
’s Avonds vond in het Nunspeter Hotel Kolkman de prijsuitreiking plaats: “S.S.S. Elburg – eerste prijs, S.S.S. Elburg – eerste prijs!”
Alle te vergeven prijzen gingen naar Elburg. Om de Nunspeter uitdagers nog even te laten merken, dat men in Elburg heel wat mans was, werd er nog wel even nageroepen: “Die Elburger visboertjes gaan wel met de prijzen strijken, nietwaar?”
Een overwinningslied
Ter gelegenheid van de ze historische overwinning maakte voorzitter Hengeveld het volgende lied, te zingen op de melodie van het toenmalig Oostenrijks volkslied (later werd dit het bekende: “Deutschland, Deutschland, über alles”).
“Hulde aan De Vries en Jansen
Van der Heide en Van Triest.
’t Viertal dat bij kwade kansen
nimmer ’t doel uit ogen verliest.
Laat het vaandel vrolijk wapp’ren,
schoon symbool van vlugheid, kracht.
Hef het hoog voor ’t viertal dapp’ren,
dat ons de overwinning bracht.”
Nederlands kampioen
April 1984: de S.S.S.-turnselectie in de klasse 4b
Ondanks vele goede prestaties in de jaren voor en na de oorlog kon S.S.S. geen prijzen op hoog landelijk niveau behalen totdat de Elburger gymnaste Carla van ’t Hul (nu Carla Bosman – Van ’t Hul) in 1968 de kringwedstrijden en districtswedstrijden wist door te komen en zich plaatste voor de Nederlandse kampioenschap- pen. Deze wedstrijden werden gehouden op 8 Februari 1968 en resulteerden in het behalen van het Nederlandse kampioenschap in de klasse “Jeugdturnsters”. De 17-jarige turnster werd met veel onthaal, met dit voor Elburg unieke feit, geluk gewenst en werd zelfs door de burgermeester van Oldebroek, waar zij nog woonde, ontvangen.
Helaas voor de S.S.S. is deze prestatie nog niet geëvenaard, ondanks het feit, dat meerdere selectieleden in de jaren ’80 en later, zich meerdere malen wisten te kwalificeren voor het Nederlands kampioenschap. Dat deze meisjes niet verder kwamen doet natuurlijk niets af aan de prestatie.
Carla’s kampioenschap staat voorlopig nog eenzaam in de analen van S.S.S. beschreven.
De Zilveren Vischpoort
In het jaar 1948 besloot het toenmalige S.S.S.-bestuur, onder de bezielende leiding van de heer Frans Vastert, een estafetteloop te organiseren voor Elburger verenigingen en atletiekverenigingen uit Zwolle.
In samenwerking met Voetbalvereniging E.S.C. werd, onder de naam “Comité Ronde van Elburg”, de organisatie in handen genomen. Juwelier Van de Wetering, zijn bedrijf aan de Jufferenstraat in de Elburger binnenstad zal velen nog in gedachten zijn, kreeg de opdracht een copie van de Vischpoort te maken en wel van zilver. De vakman vervaardigde een prachtig stukje werk van ongeveer 25 cm hoog van puur zilver. Op de rekening stond een bedrag van f 450,- gulden. Hij heeft, om S.S.S. ter wille te zijn, alleen het materiaal in rekening gebracht.
Zodra de trofee in bezit van S.S.S. was, werd deze verzekerd voor f 1000,- gulden!
Op Zaterdag 23 Juli 1949 om 4 uur in de middag werd de eerste “Ronde van Elburg” gelopen. De organisatie zette een parcours uit, dat liep in verschillende afstanden, variërend van 100 meter tot 1 kilometer, vanaf het vroegere voetbalveld, onderaan de wal bij het huidige industrieterrein, via de haven naar de binnenstad. In de stad werd een volledige ronde afgelegd.
De Atletiekvereniging ZAC uit Zwolle won de prachtige wisseltrofee.
Ook in 1950 vond de “Ronde van Elburg” plaats. Een keuringsformulier uit dat jaar toont de namen van de lopers, die namens het S.S.S. deelnamen. Dit waren: J.Deen, E.J. Westerink, H. Petersen, H. wulfsen, H. van Leeuwen en J. Hulsman. Dokter Van Beukering rekende f. 15,- gulden voor de keuring van deze zes S.S.S.-atleten.
Hoe goed “onze jongens” ook hun best deden, ze moesten toezien hoe ZAC voor de tweede keer de “Zilveren Vischpoort” mee naar Zwolle mocht nemen. Toen ontstonden er wat problemen. Het organisatiecomité was van mening, dat binnen Elburg geen ploeg gevormd kon worden, die de ploegen van ZAC of PEC kon verslaan. Doorgaan zou inhouden, dat de prachtige trofee definitief in handen zou komen van een Zwolse vereniging. Na onenigheid over de financiering van het hele gebeuren viel het comité uiteen en werd besloten de “Ronde van Elburg” niet meer te organiseren. De contacten vervaagden en verdwenen uiteindelijk. De “Zilveren Vischpoort” kreeg een plaats in de prijzenkast van ZAC.
Die zou daar gebleven zijn, als de jubileumcommissie van “S.S.S. 75 jaar” in 1991 niet het initiatief had genomen, het contact opnieuw te leggen.Na lang vergaderen en duidelijke afspraken kwamen de besturen van ZAC en S.S.S. overeen de “Ronde van Elburg” nieuw leven in te blazen en nog, in elk geval één keer “De Zilveren Vischpoort” als trofee in te zetten. Op 29 Augustus 1992, vlak voor de jubileumviering van S.S.S., heeft dit zijn beslag gekregen.
Wat de uitslag ook moge zijn: Een historische wedstrijd werd weer in ere hersteld!
Uitvoeringen
Op 1 April 1919 werd in de bovenzaal van het Oude Klooster, boven de gehoorzaal, de eerste uitvoering gegeven. Na deze uitvoering nam het aantal leden van de S.S.S. gestaag toe. Uitvoeringen werkten dus ledenwervend. Uit dit resultaat bleek, dat S.S.S. door de Elburger bevolking was geaccepteerd.
De verteller wist het nog goed: “Op de hoek was Zijlstra, daarnaast Forster, dan het “huis met de trap”,daar woonde Zwepe en daarnaast was de gehoorzaal, de deur gingen we dan naar binnen.”
“Er was een trap, daar gingen we dan naar boven toe en dan stelden we ons op in de gang op de plaats. Later werd de vereniging zo groot, dat we buiten moesten opstellen. Dat was best koud in Februari.”
Uitvoeringen van de S.S.S. werden altijd zeer druk bezocht. In die tijd was het vaak het enige “uitje”dat men had. Menigmaal werden per uitvoering twee of drie avonden georganiseerd ten einde de enorme toeloop te kunnen verwerken. Zo was er een avond voor ouders en familieleden, een avond voor genodigden, waaronder de donateurs en een avond voor de belangstellende bevolking van Elburg en omstreken. Telkens een stampvolle zaal.
Aan het begin van elke uitvoering werd traditiegetrouw, met de vaandelgroet en het bondslied van het K.N.G.V. begonnen. Iedereen stond in de houding, ook de gasten en vooral de afgevaardigden van de zusterverenigingen uit de omgeving (G.V. Nunspeet was altijd present). Het toenmalige vaandel was een geschenk van de ‘burgerij’ van Elburg. Blinkend hingen daaraan de door S.S.S.-ers gewonnen medailles.
Het eerste couplet van het Bonslied:
“Geen zang klinkt zo schoon en geen toon wordt gehoord
die meer ons begeestert, die meer ons bekoort.
Geen lied klinkt zo krachtvol, zo innig gemeend
als ’t lied van gymnasten als broeders vereend.
Eén in ons streven en één in gedacht
één in ons doelwit: “Door oefening kracht”.
Ook één in de leuze en één in de groet
bij ’t vrank en het vrij en vroom en het vroed.”
Later werden de uitvoeringen gegeven in de zaal van Hotel ” ’t Scheepje” in de Vischpoortstraat (in 1992 is daar een meubelzaak gevestigd).
Het Huiken
In 1979 werd Gemeenschapscentrum ’t Huiken geopend. in de sportzaal van dit prachtige gebouw vinden sindsdien de uitvoeringen plaats. Niet alleen de ruimte, die de gymnasten er vinden is ideaal, maar ook een ruime tribune (met plaats voor ongeveer 450 belangstellenden) blijkt een afdoende oplossing te zijn voor een gestaag groeiend S.S.S.
Gedenkwaardig was de prachtige uitvoering in 1983, ter gelegenheid van het feest rond “Elburg 750”. Een schitterend, in wit uitgevoerd, decor en professionele belichting maakten deze uitvoering tot iets onvergetelijks.
Gymzalen
In het begin, een tijd waarin zaalsport een nog vrij ongekend fenomeen was en gymnastiek op scholen nog niet of nauwelijks was geïntroduceerd, waren er, zeker in Elburg, geen specifieke gymzalen.
Ergens in de Bloemstraat moet het geweest zijn, dat S.S.S. haar eerste lessen verzorgde. Al spoedig verhuisde men naar de Oude Bleek, naar een ruimte, waar de mandenmakerij gevestigd was.
Tegenwoordig vinden we er een wasserij.
Inmiddels beschikte het ‘Instituut van Kinsbergen” over een echte gymzaal, gelegen naast de toenmalige school, het huidige Kerkelijk Centrum van de Nederlands Hervormde Kerk. Zodra dit mogelijk was verhuisde het groeiende S.S.S., naar later bleek, voor lange tijd naar deze zaal. Mede dankzij het lidmaatschap van het K.N.G.V. kon het toch wel primitieve gymlokaal wat worden gemoderniseerd en zelfs voorzien van kleed- en wasgelegenheid. Velen zullen zich nog herinneren, hoe de zaal verwarmd werd door een grote buiskachel, die in de hoek stond.
S.S.S.-vrijwilligers of hardwerkende bestuursleden (in dit verband denken we aan de niet aflatende arbeid van gedenkwaardige mensen als Jacob Hulsman en ook Aartje hulst) zorgden steeds weer voor een warme kachel voordat de lessen begonnen.
Een aardige kanttekening hierbij is, dat de kachelstokers contributievrij waren en dat scheelde in die tijd toch mooi 10 tot 15 cent per maand! De kosten die gemaakt werden, konden worden gedeclareerd bij penningmeester Jopie Cohen.
In de zestiger jaren bouwde de Gemeente Elburg een nieuwe gymzaal aan de Nijenbeekstraat. Een geweldige uitkomst voor S.S.S., dat na de ingebruikname van de zaal het ledental zag stijgen van 150 naar 350.
In de jaren zeventig werd ook aan de Wimpel een gymzaal gebouwd. Deze in 1990 gerenoveerde zaal is nog steeds de belangrijkste thuishaven voor S.S.S.
De komst van Sporthal / Gemeenschapscentrum ’t Huiken in 1979 heeft aan dit feit weinig veranderd. In de laatste jaren is S.S.S. doorgegroeid en het moge duidelijk zijn, dat ook de verschillende zalen van ’t Huiken geregeld door S.S.S.-gymnasten worden bevolkt.
Een droom...
Een droom van elke vereniging, ook van S.S.S., is te beschikken over een eigen onderkomen. Dit kan een turnhal zijn of eventueel een multifunctionele hal. Gezien de kosten, die zo’n project met zich meebrengt, zal dit vooralsnog een droom blijven, hoewel we geen van allen in de toekomst kunnen kijken.
Bekijk hierna nog foto’s en knipsels uit de oude doos, aangeleverd door Henk Oosting; klik HIER
